در یوگا و آیورودا، گفته می‌شود که بدن ما شبکه‌ای از مسیرهای ظریف انرژی به نام نادی (در سانسکریت به معنای «لوله‌های جاری») را در خود جای داده است. این کانال‌ها، پرانا یا نیروی حیاتی زندگی را در سراسر بدن لطیف حمل می‌کنند و پیوندی میان بدن فیزیکی، ذهن و روح ما ایجاد می‌کنند. اگرچه نادی‌ها قابل مشاهده با چشم نیستند (و مانند رگ‌ها یا اعصاب قابل لمس نیستند)، اما به عنوان سیستم سیم‌کشی انرژی بدن تصور می‌شوند که جریان حیات را برقرار می‌کند. هنگامی که نادی‌ها پاک و متعادل باشند، پرانا آزادانه حرکت می‌کند و سلامت، هماهنگی و رشد معنوی را به ارمغان می‌آورد.

تمام نادی‌ها از یک منبع مرکزی در نزدیکی قاعده‌ی ستون فقرات سرچشمه می‌گیرند و در مراکز انرژی ویژه‌ای به نام چاکرا به هم می‌پیوندند. متون باستانی از وجود ده‌ها هزار نادی در بدن انسان سخن گفته‌اند. با این حال، آموزه‌های یوگی تأکید ویژه‌ای بر سه نادی اصلی دارند: ایدا، پینگالا و سوشومنا. این سه کانال در امتداد ستون فقرات (چپ، راست و مرکز) قرار دارند و شاهراه‌های اصلی جریان پرانا به شمار می‌روند. با پاکسازی و متعادل کردن این نادی‌ها، یوگی‌ها در پی هماهنگی نیروهای درونی و زمینه‌سازی برای بیداری معنوی هستند.

ایدا نادی – کانال قمری

ایدا نادی مربوط به سمت چپ بدن است و به عنوان کانال قمری یا کانال ماه شناخته می‌شود. ایدا در سانسکریت به معنای «آرامش» است و انرژی آرام‌بخش و خنک‌کننده‌ای مشابه نور ماه را حمل می‌کند. ایدا با ویژگی‌های زنانه، پذیرندگی، شهود و ذهن ناخودآگاه در ارتباط است. این کانال به نیمکره‌ی راست مغز (تفکر خلاق و شهودی) و سوراخ بینی چپ مربوط می‌شود. زمانی که ایدا نادی غالب باشد، احساس آرامش، درون‌گرایی و تأمل درونی افزایش می‌یابد.

پینگالا نادی – کانال خورشیدی

پینگالا نادی در امتداد سمت راست ستون فقرات جریان دارد و نمایانگر کانال خورشیدی است که انرژی گرم و محرک خورشید را منعکس می‌کند. واژه‌ی پینگالا به معنای «نارنجی‌رنگ» یا «زرین‌رنگ» است که طبیعت روشن و آتشین آن را توصیف می‌کند. پینگالا با ویژگی‌های مردانه، فعالیت بدنی، تفکر منطقی و تمرکز بیرونی ارتباط دارد. این کانال به نیمکره‌ی چپ مغز (تفکر تحلیلی و منطقی) و سوراخ بینی راست متصل است. زمانی که پینگالا نادی غالب شود، انرژی، هوشیاری و فعالیت جسمانی افزایش می‌یابد.

سوشومنا نادی – کانال مرکزی

سوشومنا نادی (در سانسکریت به معنای «مهربان» یا «خیرخواه») کانال مرکزی است که از قاعده‌ی ستون فقرات (چاکرای مولادهارا) تا تاج سر (چاکرای ساهاسرارا) امتداد دارد و مهم‌ترین نادی در سیر تحول معنوی به شمار می‌رود. برخلاف ایدا و پینگالا که به صورت متناوب فعال می‌شوند، سوشومنا به طور معمول خاموش است و تنها زمانی فعال می‌شود که انرژی ماه و خورشید (ایدا و پینگالا) در تعادل کامل باشند. این تعادل غالباً از طریق تمرینات پرانایاما یا مدیتیشن عمیق حاصل می‌شود. زمانی که سوشومنا فعال شود، پرانا به طور مستقیم از ستون فقرات بالا می‌رود و چاکراهای مختلف را می‌شکافد و آگاهی‌های بالاتری را بیدار می‌کند.

تعادل نادی‌ها در تمرین یوگا

تمرینات یوگایی توجه زیادی به پاکسازی و تعادل ایدا و پینگالا دارند تا انرژی بتواند آزادانه وارد سوشومنا شود. در واقع، هاتا یوگا – که به معنای اتحاد «ها» (خورشید) و «تا» (ماه) است – هدفش همین هماهنگی نیروهای خورشیدی و قمری در درون ماست. تکنیک‌هایی مانند نادی شودانا (تنفس متناوب از سوراخ‌های بینی) به طور خاص برای پاکسازی نادی‌ها و متعادل‌سازی جریان تنفس طراحی شده‌اند. همچنین تمرینات پاکسازی (شاتکارماها)، آساناهای یوگا و قفل‌های انرژی (باندها و مودراها) به حذف انسدادهای انرژی و تحریک جریان روان پرانا کمک می‌کنند. با پالایش نادی‌ها، انرژی پرانایی انسان متعادل و متمرکز می‌شود.

نادی‌ها و بیداری معنوی

هدف نهایی کار با نادی‌ها، تسهیل بیداری معنوی است. هنگامی که نادی‌ها پاک و متعادل شوند، انرژی نهفته در قاعده‌ی ستون فقرات – موسوم به کوندالینی شاکتی – بیدار می‌شود. کوندالینی اغلب به شکل ماری پیچیده به تصویر کشیده می‌شود که با بیداری خود از ستون فقرات بالا می‌رود. در این صعود درونی، کوندالینی چاکراهای مختلف را یکی پس از دیگری فعال می‌کند و سطوح بالاتری از آگاهی را آزاد می‌کند. در نهایت، این انرژی به چاکرای تاج می‌رسد و با آگاهی ناب یکی می‌شود و فرد را به روشن‌بینی و رهایی معنوی می‌رساند.

در سطح عملی، درک و تعادل نادی‌ها نقشه‌ی راهی برای رشد فردی ارائه می‌دهد؛ زیرا شرایطی ایده‌آل برای جریان آزاد پرانا از طریق سوشومنا فراهم می‌شود. نتیجه‌ی این کار، رسیدن به حالتی هماهنگ‌تر و متمرکزتر است که از مدیتیشن عمیق، خودآگاهی و در نهایت بیداری معنوی حمایت می‌کند.